Ko e gagao COVID-19 mo e tau fakamailoga he gagao | The COVID-19 virus and symptoms

Kumikumi ko e puhala fē ne maeke he COVID-19 ke totolo mo e ko e heigoa e tau fakamailoga gagao kehekehe he moko nei

Ko e heigoa e COVID-19?

Ko e COVID-19 ko e moko ne kua tupu mai ai ha ko e SARS-CoV-2. Kua lauia ai haau a māmā, hala fafagu mo e falu vala foki he tino.

Tupu mai ai e moko coronavirus mai he magafaoa lahi he tau moko ne kua tupu mai ai e tau gagao. Putoia e tau mena nei he gagao makalili, severe acute respiratory syndrome (SARS) mo e Middle East respiratory syndrome (MERS).

Ko e gagao SARS-CoV-2 kua kitia fakamua he motu ko Saina kua ligaliga ke tupu mai ai he tau manu. Nakai maama lahi ko e lauia fēfē e tau tagata mai he moko nei. Kua fai hikiaga e moko nei he fai magaaho he mole mo e kua mahani ai ke he tau tagata. Ko e falu he tau hikiaga nei, tuga e Delta variant, kua mukamuka lahi ke totolo he fakatatai atu ke he moko fakamua mo e kua maeke ke tupu mai ai e tau gagao kua kelea lahi.

Ko e tau fakamailoga gagao COVID-19

Ko e tau fakamailoga gagao tuga e:

  • koho foou poke koho kua kelea
  • ko e fiva
  • kū e fafagu
  • mamahi e pu kōkō
  • tihe mo e pela e ihu
  • galo fakakū e manogi mo e hiki e logonaaga ka kai e tau mena kai.

Nakai pehe e tau fakamailoga gagao nei kua moua mooli tuai e koe e gagao COVID-19. Ko e tau fakamailoga gagao nei kua tatai lahi ke he falu a gagao foki ne fa mahani tumau ki ai, gagao ne tupu mai ai e koho, mamahi e kakia mo e pela e ihu mo e fūlū.

Ka kū e fafagu ko e taha fakamailoga hanei he gagao nimonia mo e kua lata ke moua e tau lagomatai mafiti mai ia he faahi malōlō tino.

Kaeke kua moua e koe e gagao makalili, fūlū poke ha fakamailoga gagao ma e COVID-19 vilo atu ke he haau a ekekafo poke Healthline he 0800 358 5453 ke moua falu a talahauaga hagaao ia ke he puhala ke moua e tiviaga.

Ko e tau fakamailoga gagao kua nakai fa mahani ke kitia tumau

Falu tagata fa mahani ke moua e tau fakamailoga gagao kua nakai kitia tumau tuga e:

  • hīhī
  • mamahi e ulu
  • mamahi e tau masolo poke mamahi e tino
  • hahalua
  • kōkō
  • malaite - ko e logonaaga kua nakai mitaki, gagao mo e nakai tūtū mitaki
  • mamahi e fatafata
  • mamahi e manava
  • mamahi e tau tutaki he tau ponu
  • nakai mitaki e manamanatuaga mo e nakai mitaki ka fota he taha.

Kavi ke he 14 e aho to maeke ke kitia e tau fakamailaoga gagao nei ka moua he tagata e gagao. Maeke he moko nei ke totolo atu ke he falu tagata foki mai ia he ua e aho to tupu ai e tau fakamailoga gagao nei. Ko e kakano he mena nei kua maeke ke moua to iloa he tagata kua moua e ia e COVID-19.

Ko e tau puhala kua totolo ai e COVID-19

Ko e COVID-19 fa totolo mai he taha tagata ke he taha tagata. Ko e magaaho ka fafagu e tagata kua gagao, vagahau, koho, tihe poke lologo, kua maeke ke fakatoka ai e tau patikolo ne toka ai e moko nei.

Kua malikiti ki luga e hagahaga kelea ke he totoloaga he gagao COVID-19:

  • ke he tau matakavi kua pa ne nakai fai ea mitaki kua fano viko
  • ke he tau matakavi kua loga lahi e tau tagata kua nonofo tata ki ai
  • ke he tau magaaho kua fai matutakiaga tata, tuga e tau magaaho ka vagahau fakatata ai, lologo, poke kalaga.

Kua tukutuku hifo e hagahaga kelea kaeke kua nofo i fafo, mo e nakai tokologa e tau tagata, mo e kua nonofo mamao e tau tagata takitaha.

Tau puhala ke puipui a koe mo e falu tagata foki

Ko e tau lakaaga mukamuka hanei ne maeke ke tukutuku hifo e totolo he moko mo e maeke ke puipui a koe, haau a magafaoa mo e haau a maaga mai ia he COVID-19.

  • Kaeke kua moua e koe e gagao ne tupu mai ai e koho, mamahi e kakia mo e pela e ihu, fūlū poke tau fakamailoga gagao he COVID-19, nofo i kaina mo e vilo atu ke he haau a ekekafo poke vilo ke he Healthline nakai fai totogi he 0800 358 5453.
  • Koho mo e tihe ki loto he haau a tuli lima.
  • Nofo mamao mai he tau tagata kua nakai iloa e koe.
  • Tui e pa mata ke he magaaho kua lata ai mo e ka uka ke tu mamao mai he falu tagata.
  • Fakaaoga e NZ COVID Tracer app poke tau tohi kua tohi lima e koe.
  • Fakameā mo e kana aki e tau vai fakameā pauaki e tau fuga lapa kua fa mahani ke fakaaoga tumau.
  • Holoholo mo e fakamōmō tumau haau a tau lima.

Last updated: at