Tau faga COVID-19 | COVID-19 variants
Ko e mena fa mahani ke fai hikihikiaga e tau gagao. Ko e gagao COVID-19 kua hiki fakahaga he mole e tau aho ha kua mahani fakahaga e gagao ke he moui he tagata. Kua tupu mai ai e tau faga gagao foou, pihia mo e Omicron variants.
Ko e tau faga kehekehe he gagao COVID-19 kua maeke ke lauia mafiti ai mo e fano viko e gagao nei, poke gagao lahi fefe e tau tagata ha ko e gagao nei.
Ko e Delta variant
Mafiti lahi e Delta variant ke fano viko he lalolagi Ko lautolu e tau tagata ne moua he gagao Delta:
- kua maeke ke tupu mai ai e tau gagao COVID-19 kua mua atu e kelea he fakatatai atu ke he falu faga foki he gagao nei
- kua tū hagahaga kelea lahi mo e lata ke toka ke he fale gagao
- kua lahi e gagao kua uta ai (lahi e potaaga he gagao) mo e kua leva lahi e uta viko fakatatai ke he falu a faga gagao foki
- falu magaaho kua nakai fai fakamailogaaga he gagao (nakai kitia e gagao) ke he magaaho kua lauia kelea ai
Ko e huki fakagata mo e Delta
Kaeke kua moua oti e haau a tau huki fakagata lahi e haau a puipuiaga ke totoko atu kehe gagao Delta, mo e au atu e lahi he puipuiaga ke nakai gagao lahi, nofo ke he fale gagao mo e mate.
Ko e malolō he ua e fufuta huki he huki fakagata Pfizer ke totoko atu ke he gagao ko e 64–95%. Ko e malolō he ua e fufuta huki fakagata Pfizer ke nakai toka ke he fale gagao poke moua e tau gagao kua mua atu e kelea ha ko e gagao Delta fuafua ke he 90–96%.
Ko e Omicron variant
Ne moua ai e gagao Omicron he mahina ha Novema 2021 mo e kua fakavahega ai ko e faga gagao kua lahi e tupetupe ki ai mai ia he World Health Organization. Kua mafiti lahi ke fano viko he lalolagi katoa mo e kua molea e 70 e motu ne kua moua ai. Ko e tau fakakiteaga tuai kua iloa mai ai kua mukamuka lahi ke uta fano he fakatatai atu ke he falu a tau faga gagao he COVID-19, putoia ai e Delta.
Fakaako agaia a mautolu hagaao ia ke he faga moko nei. Ko e tau hokotaki fakamua kua fakakite ai, ka fakatatai atu ke he Delta:
- Kua mukamuka lahi e Omicron ke utafano
- Kua tupu mai e tau fakamailoga gagao he Omicron, ka e kua lata ke moua mai falu a tau totouaga foki
- Tatai e tau nonofoaga ke he falegagao ha ko e Omicron, ka e lahi agaia e tau fakailoaaga kua lata ke moua mai ke iloa e tonu he tūaga hagahaga kelea he gagao nei.
Ko e huki fakagata mo e Omicron
Kua kitia he tau fakakiteaga tuai kua fai puipuiaga e Pfizer ke he gagao kua tupu mai ai ha ko e Omicron, ka e kua to hifo ki lalo e puipuiaga nei ka mole e tau magaaho. Ko e fufuta huki fakalaulahi he huki fakagata Pfixer kua malikiti hake ki luga e puipuiaga.
Kumikumi atu hagaao ia ke he tau fufuta huki faka laulahi
Mouaaga he huki fakagata
Ko e huki fakagata ke lata ma e gagao COVID-19 koe huki moua noa nakai fai totogi, haia e tonuhia he tagata ke moua poke nakai moua e huki mo e kua fakaatā ai ke lata mo e tau tagata oti i Niu Silani ne kua 5 e tau tau moui ki luga. Nakai lauia e haau a visa poke motu kua hau ai a koe.
Ahiahi atu ke he Book My Vaccine (external link), poke hea e COVID Vaccination Healthline he 0800 28 29 26 ke fakamau haau a higoa. Ko e tau hea oti ke he numela nai kua nakai fai totogi, mo e kua atā e matakau ke he matahola 8 he magaaho pogipogi ke hoko atu ke he matahola 8 he magaaho afiafi, ke he 7 e aho he faahi tapu. Maeke foki ia koe ke ole ke he taha tagata fakaliliu kupu kaeke kua manako a koe ke he taha.
Nakai fai huki fakagata kua gahua ke he 100%, fai tiana agaia ni e tagata kua fita e moua e huki fakagata ke moua e gagao Delta Variant mo e uta viko e gagao ke he falu a tagata foki. Ko e mena hanei kua lata ia tautolu ke fakaaoga e tau puhala oti kua hāhā kia tautolu, pihia mo e tau huki fakagata, ke puipui aki a tautolu mo e ha tautolu a tau tagata he maaga ke ua moua e gagao.
Maeke fēfē a tautolu ke puipui a tautolu ni
Moua tuai e tau tagata kua gagao, kumikumiaga he tau matutakiaga, mo e toka kehe e tau tagata kua lauia mo e tau tagata kua matutaki kia lautolu ko e mena mahuiga lahi a nei ke taofi mo e nakai uta fano e tau faga gagao kehekehe he COVID-19.
Maeke ia tautolu ke utakehe fakamafiti e gagao kua fano viko he tau matakavi ke he tau puhala nei:
- Muitua ke he tau matafakatufono molī tulefiki.
- Tui e tau pa mata ke he tau maagaaho kua hataki atu he tau matafakatufono i lalo hifo he tau Fufuta Puipuiaga.
- Tu mamao ke 2 e mita ke he mena kua maeke ai.
- Nofo i kaina ka hāhā ia koe e tau fakamailoaga he gagao COVID-19 mo e hea ke he laini he Faahi Malōlō Tino ko e 0800 358 5453 ke moua e tau fakailoaaga hagaao ke he mouaaga he tau tiviaga.
- Ke iloa e koe e tau matakavi kua fano a koe ki ai ke fakaaoga e NZ COVID Tracer app ke hulu e tau QR codes, poke tohi hifo fakamahino.
- Fakamoui e Bluetooth tracing i loto he NZ COVID Tracer app.