Na tiko vakatikitiki e vale | Isolating at home

Ena loma ni 5 na siga e vakaturi mo tiko vakatikitiki kina

E vakaturi mo tiko vakatikitiki me 5 na siga kevaka e sa vakadeitaki ni oti na nomu vakadikevi ni sa tauvi iko na COVID-19 veitalia kevaka e sega ni ivakatakilakila bibi sara me tekivu mai na Siga 0.

Na Siga 0 sa i koya na siga e tekivu kina na nomu ivakatakilakila se sa vakadeitaki ni tauvi iko o koya ga e yaco e liu vei rau.  Qori e kena ibalebale ni o na sega ni lai cakacaka se vuli.

E sa ka bibi mo qaqarauni me tarova na kena rawa ni tete vei ira tale e so na COVID-19 kevaka o gadreva mo biubiu mai na nomu vale ena loma ni 5 na siga e vakaturi mo tiko vakatikitiki kina.

E dodonu mo tokara na iubi ni gusu kei na ucu ena veigauna taucoko o biuta kina na nomu vale.

E sega ni dodonu mo sikova e dua na vale ni veiqaravi ni bula (vakavo kevaka me soli vei iko na veiqaravi vakavuniwai) na itikotiko ni veiqaravi vei ira e ra sa qase sara se mo veitaratara kei na dua e ririkotaki ni rawa ni tauvi mate bibi ena COVID-19.

E dodonu mo veivosakitaka kei na nomu itaukei ni cakacaka na gauna ni nomu lesu tale ki cakacaka se vua na qasenivuli liu na gauna ni nona lesu tale ki vuli na luvemu ka ni na vinakata na itaukei ni cakacaka kei na koronivuli me vakamuri eso tale na veidusimaki ni itataqomaki.

Kevaka o tiko ena dua na vale e levu kina na itikotiko se levu na rumu tawani

Kevaka o tiko ena dua na vale e levu kina na itikotiko se levu na rumu tawani e dodonu mo vakamuria na ivakasala ni tiko vakatikitiki vata ga e tiko ena tabana oqo:

• tokara na iubi ni gusu kei na ucu ena vanua e vakayagataki raraba kevaka o gadreva mo biuta na nomu itikotiko me vakayagataka na vanua ni savasava e vakayagataki cokovata.
• mo vakayawaki ira tale eso ena vale ena loma ni itikotiko
• kakua ni vakayagataka na misini e vodoki me gole ena vei taba vale kei na so tale
• kakua ni vakayagataki na veivanua vakayagataki cokovata me vaka na vale ni vakaukauwa yago, tobu ni sili se rumu ni kuvui ena gauna o tiko vakatikitiki kina.

Kevaka e yaco e dua na leqa tubukoso, e dodonu mo vakamuria na ivakarau ni vagalala - me tiko vakarau e katuba ni nomu rumu e dua na iubi ni gusu kei na ucu ena gauna mo sa lako kina

Tiko vakatikitiki kei ira na gone

E tiko e so na sala rawarawa mo veivuke kina mo vakalailaitaka na ririkotaki ni veitauvi ni COVID-19 ena gauna o tiki kina vakatikitiki kei ira na nomu tamariki.

Kevaka e tauvi iko na COVID-19 ka sega na luvemu se kena veibasai e dodonu mo:

• vakalailaitaka na nomu veitaratara kei ira kevaka e rawa
• moce ena dua tale na rumu mai vua na luvemu
• kakua ni veitaratara kei iratou ena nomu vale kevaka e rawa
• tokara na iubi ni gusu kei na ucu kevaka o tiko vata kei ira tale e so ena dua na vale
• dolava na vei katuba leka me liwa na cagi.

Keitou kila ni na dredre e so vei ira oqo vakabibi kevaka e ra tiko na gone. E rau sa ka bibi na iubi ni gusu kei na ucu kei na dola ni katubaleka vakabibi me vakalailaitaka na veidewavi ni COVID-19

Vakaukauwa yago

E rawa ni o vakaukauwa yago ena tautuba ni nomu vale ena gauna o tiko vakatikitiki kina E rawa ni o vakaukauwa yago ena nomu itikotiko, ia mo kakua ni vakayagataka na vanua e vakayagataki cokovata me vaka na tobu ni sisili kei na vanua ni vakaukauwa yago. Mo kakua ni vakaukauwa yago kei ira tale e so vakavo kevaka e ra lewe ni vuvale.

Mo nanuma tiko mo:

• tiko yawaki ira tale eso
• vakayagataka ga e so na vakaukauwa yago rawarawa ka kilai levu
• kauta e dua na iubi ni gusu kei na ucu - ena sega beka ni gadrevi mo tokara na iubi ni gusu kei na gusu, ia o na logaloga vinaka kina.