Te kimi‘anga i te au ‘akakitekite‘anga ‘irinaki‘ia kia kore e pikika‘a‘ia | How to find trustworthy information and avoid scams

Ra‘ira‘i ua atu te ‘akakitekite‘anga i runga i te ‘ātuitui roro uira, e te ‘ātuitui karere ‘oire, no runga i te au vairākau-pāruru COVID-19. Ka manatā rāi, e te ngatā i te kite, i te mea ka rauka iākoe i te ‘irinaki. ‘Akapāpū meitaki e, no ko ta‘au ‘akakitekite‘anga i te ngā‘i ka rauka iākoe i te irinaki, ma te kore, e ‘o‘ora atu i tetai ua atu ki va‘o, kia pāpū rava iākoe e, e ‘apinga tika tikāi.

Te ngā‘i no te akakitekite‘anga ka rauka iākoe i te ‘irinaki:

Tei ko te ‘akakitekite‘anga science-based, ka rauka iākoe i te ‘irinaki i te:

Te Marae Ora

E arataki ana Te Marae Ora i te turanga rapakau‘anga o Aotearoa, e te turanga pakipakitai, e na ratou e ‘aka‘aere ana, ma te ‘akapu‘apinga i te reira turanga.

Au vairākau-pāruru COVID-19 - Marae Ora (external link)

Te Immunisation Advisory Centre (IMAC)

E putuputu‘anga no te basileia te IMAC, te ‘anga‘anga ra ki roto i te School of Population Health, i ko i te University o Tāmaki Makaurau. E ‘ōronga mai ana aia i te ‘akakitekite‘anga tika tikāi, no runga i te kimikimi‘anga kite science, o teianei ao, e Aotearoa, no runga i te au maki te ka rauka i te pāruru‘ia e te vairākau-pāruru, e te pu‘apinga e te manatā i te pātia‘ia‘anga ki te vairākau-pāruru.

Te Immunisation Advisory Centre (external link)

Te World Health Organization (WHO)

E tipātimani te WHO, no te United Nations, e na ratou e ‘aka‘aere ana i te rapakau‘anga i te ‘iti tangata o teianei ao.

Au vairākau-pāruru COVID-19 — WHO (external link)

Au vairākau-pāruru COVID-19 pikika‘a

Te au mea pu‘apinga ka anoano‘ia koe kia kite no runga i te vairākau-pāruru pikika‘a:

• Kare rava koe, e pati‘ia atu kia tutaki no te vairākau-pāruru, me kore ra, i te tutaki kia ō koe ki roto i te rāini.
• Ka tukuna‘ia atu te ‘akakitekite‘anga tika tikāi, no runga i te vairākau-pāruru, e tetai turanga rapakau ka rauka iākoe i te ‘irinaki, mei te Marae Ora, te Unite against COVID-19, me kore ra, to‘ou district health board (DHB).
• Kare rava tetai tangata rapakau, e aere atu ki to‘ou ngutu‘are, i te pātia iākoe ki te vairākau-pāruru, inārā, me kua teateamamao takere ia, i mua atu.
• Kare rava koe, e ui‘ia atu no tetai ‘akakitekite‘anga no runga i to‘ou turanga, na roto i te karere patapata, me kore ra, i te mēre uira. Me kite koe i tetai, ripōti‘ia ki te CERT NZ, e ‘auraka e pa‘u atu.
• Me tae atu tetai mēre uira, tāniuniu‘anga, me kore ra, SMS, te pati atu ra i to‘ou turanga moni no runga i te vairākau-pāruru, e pikika‘a. Ripōti viviki ia ki te CERT NZ.

Me kite koe i tetai apinga taukore no runga i te vairākau-pāruru, ripōti‘ia ki te CERT NZ (external link)

Me kare, tāniuniu‘ia ki runga i te numero 0800 237 869.

No tetai atu no runga i te vairākau-pāruru COVID-19 pikika‘a (external link)