ʻAfʻaf teʻis COVID-19 ma fakiʻoga | The COVID-19 virus and symptoms

Ka tes ta COVID-19

COVID-19 iḁ ʻafʻaf foʻout ne leum ʻe coronavirus ne tӓe se ʻou maʻmaʻ ta ma ʻou sal ne la huga.

Coronaviruses iḁ kḁinag tiʻut ʻe ʻafʻafa, ka maʻon ʻafʻaf maʻoi hat se kḁinag teʻis fak se masåʻ ta.

Fakiʻoag ne COVID-19

Teʻis teʻ ne fakiʻoga:

• ʻӓe kamat la koh ne koh ta ʻut ma kikia se muḁ ʻon raksaʻa
• ʻӓe tḁu sun ka lamlam la hḁiatḁuag ma 38°C se rere
• ʻӓe kat pō ʻe ra la huḁg aʻlelei ne kamat la huḁg purir
• ʻou kiḁ ʻora rū
• ʻӓe heʻjia ma ʻou isu er
• ʻӓe kamat la kat pō ʻe ra la huḁg se ʻåg ne tēlaʻā ne ta tē hoiʻḁkit. 

Teʻ ne fakiʻoag ʻi eagkeʻea ʻӓe pō ʻe COVID-19. Teʻ ne fakiʻoag ʻi iḁ la pō la tatḁu ma ta kḁinag ʻafʻaf hoiʻḁkit ne faʻ agtḁu ma, fak se tḁu matiti ne masåʻ ta.

Noanoa la huga ne huḁg puriri iḁ pō la fakiʻogat se niumoniḁ ta ma kop la hoaʻ mij pḁu se tḁku ne hḁspet ta.

Nōnō ka ʻäe pō ʻe masåʻ ta, ne fakiʻoag ne COVID-19 heʻ se ʻou tḁk ta ne Healthline ʻe 0800 611 116 ma far hḁiasoag ʻe rēko ʻou la kelʻḁkit hün se ʻafʻaf teʻis.

Fakiʻoag ne kat noʻ tiʻ ra

Famӧr ʻon rerege la pō la ʻes ʻe kḁinag fakiʻoag ʻi: 

• tḁu sunu
• sana
• filoʻu rū
• soko javʻia
• huga fakiḁn vavhiḁn ma mumufa
• kamat la kat ʻinea ʻe ra ne tes ta sok soko ma fekfek vavhiḁn.

ʻIs kat seminte ʻinea ʻe ra roa ne av het ne ta famorit ne la pō ʻe ʻafʻaf teʻis ʻoris la kamat la kelʻåk ne fakiʻoag ʻi. World Health Organization ʻoris garuet se ʻafʻaf teʻis ʻoris räe ma årʻḁkit ʻafʻaf teʻis la noʻ ʻe laloag ne terån ruḁ (2) se terån saghul (10).

ʻAfʻaf teʻis COVID-19 forås ʻe fifih ne leum ʻe av ne famori fӓeaga ma hejia

ʻAfʻaf teʻis COVID-19 forås ʻe fifihit ne leum ʻe leʻet se leʻet. Famori la pō la pō ʻe ʻafʻafʻ teʻis ʻe av ne fifif teʻis tӓe se ʻoris mafḁ, isu ma nuju. 

ʻE avat ne ta leʻet ne la pō ʻe ʻafʻaf teʻis la koh, heʻjiḁ ne fӓeag, ʻoris itoke ne fifif se ta leʻ hoiʻḁkit hoaʻ agʻesea ʻafʻaf teʻis ma la hӧlʻåk. Teʻ neʻ fifih ʻi tiʻ siren ma kat pō ʻe ra noh roa, ma tӓe iris foaʻ mij se teēt ne ut ʻatakoa ne ʻelem se irisa.